Wet zorg en dwang

Uw naaste kan een cliëntondersteuner inschakelen. Deze kan hulp en advies geven bij het aanvragen en organiseren van zorg. Cliëntondersteuning is gratis en onafhankelijk.
Lees meer over cliëntondersteuning.

Uw naaste, of zijn vertegenwoordiger, kan ook hulp krijgen van een cliëntenvertrouwenspersoon (CVP).

Een cliëntenvertrouwenspersoon onvrijwillige zorg (CVP) ondersteunt cliënten en/of hun vertegenwoordigers bij vragen en klachten over onvrijwillige zorg, onvrijwillige opname en verblijf. 
De CVP is onafhankelijk van de zorgaanbieder, de Wzd-functionaris, de zorgverantwoordelijke en het CIZ. Hulp van een CVP is gratis.

Meer informatie over de CVP vindt u op www.stemgever.nl. Op deze website kunt u nagaan hoe u als cliënt of vertegenwoordiger in contact kan komen met een cliëntenvertrouwenspersoon onvrijwillige zorg.

Dat hangt af van de situatie van de cliënt. Wij raden u aan ons te bellen voor overleg: 088 - 789 1000.

Een besluit tot opname en verblijf (artikel 21) kan niet worden afgegeven voor iemand die wilsbekwaam is. Het is niet altijd eenvoudig om te beoordelen of iemand wilsbekwaam is. Dit moet per situatie door de behandelaar gedaan worden.

De persoon voor wie u de aanvraag doet en de situatie moeten aan deze voorwaarden voldoen:

• Uw naaste heeft een verstandelijke beperking, of een psychogeriatrische aandoening, zoals dementie. Of hij heeft een van de volgende aandoeningen: het syndroom van Korsakov, de ziekte van Huntington of niet-aangeboren hersenletsel (NAH).
• Het is nodig dat uw naaste wordt opgenomen in een zorginstelling.
• Uw naaste of cliënt is 12 jaar of ouder.
• Uw naaste kan niet meer zelf aangeven of hij het eens met een opname. Of hij kan de gevolgen van een opname niet (meer) overzien.

Bespreek uw zorgen met de cliëntondersteuner, casemanager of behandelaar van uw naaste.

Samen kunt u kijken welke extra zorg onveilige situaties thuis kan voorkomen. Thuiszorg, een maaltijdservice of dagbesteding kunnen oplossingen zijn.

Als het thuis echt niet meer lukt, is het soms beter dat uw naaste in een zorginstelling gaat wonen.

• Kan uw naaste niet goed (meer) beslissen of hij opgenomen wil worden? 

  Dan is een aanvraag voor een besluit tot opname en verblijf (artikel 21 Wzd) nodig. Deze aanvraag doet u bij het CIZ.

  Lees meer over een besluit tot opname en verblijf op onze website en in de folder Opname en verblijf. Over de Wet zorg en dwang. 

• Kan uw naaste nog wel goed beslissen of hij opgenomen wil worden? En heeft uw naaste nog geen Wlz-indicatie? 

  Doe dan de Wlz-check en ontdek of het zinvol is om een Wlz-aanvraag te doen. 

Wij nemen een aanvraag voor een besluit tot opname en verblijf soms in behandeling als een aanvraag voor een rechterlijke machtiging. Dat doen wij alleen als uit ons onderzoek blijkt dat de cliënt of zijn vertegenwoordiger geen opname wil. Er is dan sprake van verzet.

Deed u de aanvraag voor een besluit tot opname en verblijf? Wij bellen u op en leggen de situatie uit. En wij vragen u het volgende op te sturen:

• een medische verklaring
• een zorgplan als de cliënt al is opgenomen. Of als er al een zorgplan is opgesteld in de thuissituatie.

In de folder Rechterlijke machtiging bij verzet tegen de opname staat meer informatie. 

Dat hangt af van de situatie van de cliënt. Wij raden u aan ons te bellen voor overleg: 088 - 789 1000.

Een besluit tot opname en verblijf (artikel 21) kan niet worden afgegeven voor iemand die wilsbekwaam is. Het is niet altijd eenvoudig om te beoordelen of iemand wilsbekwaam is. Dit moet per situatie door de behandelaar gedaan worden.

De persoon voor wie u de aanvraag doet en de situatie moeten aan deze voorwaarden voldoen:

• Uw naaste heeft een verstandelijke beperking, of een psychogeriatrische aandoening, zoals dementie. Of hij heeft een van de volgende aandoeningen: het syndroom van Korsakov, de ziekte van Huntington of niet-aangeboren hersenletsel (NAH).
• Het is nodig dat uw naaste wordt opgenomen in een zorginstelling.
• Uw naaste of cliënt is 12 jaar of ouder.
• Uw naaste of zijn vertegenwoordiger wil duidelijk geen opname.

Een rechterlijke machtiging geldt voor een bepaalde tijd. Als de rechterlijke machtiging van uw cliënt bijna verloopt, kunt u een verlenging aanvragen. Daarvoor moet u bij ons opnieuw een aanvraag doen. Doe dat in de 9e of 8e week voor het verlopen van de rechterlijke machtiging.

Er is een ingevuld aanvraagformulier (pdf, 227.87 KB) (en eventueel machtigingsformulier (pdf, 119.09 KB)), een medische verklaring en een zorgplan nodig om uw aanvraag in behandeling te nemen.

Als uw cliënt onvrijwillig opgenomen moet blijven, is het belangrijk dat u op tijd een rechterlijke machtiging aanvraagt bij het CIZ.

Doe dit uiterlijk 1 week vóór het einde van de machtiging tot voortzetting van de inbewaringstelling.

Zo zorgen we er samen met u en de rechtbank voor dat uw cliënt opgenomen kan blijven met een passende juridische status.

Ja, als u een cliënt opneemt met een rechterlijke machtiging of een verlenging van de inbewaringstelling moet u de vertegenwoordiger van de cliënt informeren.

Het is niet (meer) nodig om de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de rechtbank en het CIZ te informeren over de opname. 

Is het heel duidelijk dat uw naaste of zijn vertegenwoordiger geen opname wil? Dan kunt u direct een rechterlijke machtiging aanvragen. Wij raden u aan om dit samen met een zorgprofessional te doen.

Is het nog niet helemaal duidelijk of uw naaste of zijn of haar vertegenwoordiger tegen een opname is? Dan vraagt u een besluit tot opname en verblijf aan.

Het is belangrijk dat iemand opkomt voor de belangen van uw naaste. Zeker als hij dit zelf niet goed meer kan. Daarom krijgt uw naaste gratis een advocaat toegewezen. Dit gebeurt zodra het CIZ het verzoekschrift voor een rechterlijke machtiging heeft ingediend bij de rechtbank.

Dat kan vanaf het moment dat de cliënt 17 jaar en 9 maanden oud is.

Houdt de cliënt zich niet (meer) aan de voorwaarden? Dan kan de zorgverantwoordelijke besluiten hem te laten opnemen. Dit kan ook als de cliënt zich wel aan de voorwaarden houdt, maar de situatie onveiliger wordt (het risico op ernstig nadeel toeneemt).

De zorgverantwoordelijke kan de cliënt ook laten opnemen op verzoek een van een deze mensen:

• de echtgenoot
• een familielid
• de zorgaanbieder die feitelijk zorg verleent, of
• de Wzd-functionaris

De instelling die wordt genoemd in de voorwaardelijke machtiging neemt de cliënt op.
Zodra de cliënt is opgenomen, wordt de voorwaardelijke machtiging automatisch een rechterlijke machtiging.

Is de cliënt, of zijn vertegenwoordiger of familie het niet eens met de opname? Dan kunnen zij bij het CIZ een aanvraag doen voor een ‘beslissing rechter na opname voorwaardelijke machtiging’. De cliënt mag zelf een aanvraag doen.

Onderstaande personen kunnen zonder toestemming of machtiging van de cliënt een aanvraag doen:

• de wettelijk vertegenwoordiger van de cliënt
• de echtgenoot of de (geregistreerde) partner van de cliënt
• (groot)ouders, (klein)kinderen, broers of zussen van de cliënt
• (groot)ouders en (klein)kinderen van de partner van de cliënt, of de broers en zussen van de partner van de cliënt
• de zorginstelling die de cliënt feitelijk zorg verleent
• de Wzd-functionaris

Let op: alleen familieleden van 18 jaar of ouder kunnen een aanvraag doen.

De Wet zorg en dwang (Wzd) regelt wanneer iemand onvrijwillige zorg krijgt of niet vrijwillig opgenomen wordt. En op welke manier dat gebeurt.

De wet is er voor mensen met een verstandelijke beperking of een psychogeriatrische aandoening, zoals dementie. Soms is het voor de veiligheid nodig dat zij worden opgenomen, maar kunnen zij niet zelf inschatten wat goed voor hen is. Dan mogen zij volgens de Wzd onvrijwillige zorg krijgen, of niet vrijwillig worden opgenomen. Dit mag alleen als het écht niet anders kan. Een niet vrijwillige opname mag alleen in een Wzd-geregistreerde accommodatie. Op www.dwangindezorg.nl staat een overzicht van deze accommodaties.

Een niet vrijwillige opname mag alleen in een instelling die geregistreerd staat. Dit heet een ‘Wzd-geregistreerde accommodatie’. Bekijk alle Wzd-geregistreerde accommodaties op dwangindezorg.nl.

Uw naaste kan een cliëntondersteuner inschakelen. Deze kan hulp en advies geven bij het aanvragen en organiseren van zorg. Cliëntondersteuning is gratis en onafhankelijk.
Lees meer over cliëntondersteuning.

Uw naaste, of zijn vertegenwoordiger, kan ook hulp krijgen van een cliëntenvertrouwenspersoon (CVP).

Een inbewaringstelling (ibs) is een onvrijwillige opname in een crisissituatie. Een inbewaringstelling (ibs) kunt u niet bij het CIZ aanvragen. Dit verloopt via de burgemeester. Deze geeft een ibs af waarmee de persoon maximaal 3 dagen tegen zijn wil opgenomen kan worden.

In de praktijk zullen het personen uit de naaste omgeving, de huisarts of eventueel de politie zijn die de ernstige problemen van een cliënt onder de aandacht van de burgemeester brengen. 

Klik hier om te lezen wat een ibs precies inhoudt, voor wie het is bedoeld en hoe de procedure verloopt. 

Met deze ibs kan iemand maximaal 3 dagen tegen zijn wil opgenomen worden. Heeft deze persoon een verstandelijke beperking, of een psychogeriatrische aandoening, zoals dementie? Of een aandoening die voor dezelfde klachten zorgt (gelijkgestelde aandoening)? Dan meldt de burgemeester de inbewaringstelling bij het CIZ.

Dit is de persoon die beslissingen mag nemen voor uw naaste als hij dit zelf niet (meer) kan doen. Niet iedereen mag binnen de Wzd de vertegenwoordiger van uw naaste zijn.

Als uw naaste jonger is dan 18 jaar, is de vertegenwoordiger altijd één van de ouders of de voogd.

Is uw naaste 18 jaar of ouder? Dan is er een vaste volgorde (rangorde) voor wie zijn vertegenwoordiger mag zijn. De persoon bovenaan in het rijtje heeft het meeste recht om vertegenwoordiger te zijn, en de persoon onderaan het minste:

• de wettelijk vertegenwoordiger van uw naaste, als die er is. Dit is de curator of mentor, die door de rechter is benoemd. Of iemand die schriftelijk is gemachtigd door de notaris met een volmacht of levenstestament;
• een ouder, kind, broer, zus, grootouder of kleinkind van uw naaste.

Een voorbeeld van de rangorde: de dochter van uw naaste verzet zich tegen de opname, maar de partner van uw naaste niet. Omdat de partner boven de dochter in de rangorde staat, telt het verzet van de dochter niet.

Een belanghebbende is iemand die nauw betrokken is bij uw naaste. U kunt als familielid belanghebbende zijn. Ook een curator, mentor, een advocaat of een medewerker van een zorgaanbieder kan een belanghebbende zijn.

U kunt aan ons doorgeven wie de belanghebbenden van uw naaste zijn. Dit kan op het aanvraagformulier voor een besluit tot opname en verblijf (artikel 21 Wzd) of op het aanvraagformulier voor een rechterlijke machtiging. Bij een rechterlijke machtiging kunt u uitgenodigd worden door de rechtbank.

Dit is een instelling of organisatie die zorg aanbiedt. Bijvoorbeeld de instelling waar uw naaste is opgenomen. Of een organisatie die uw naaste thuis verzorgt.
Een zorgaanbieder kan ook een persoon zijn die vanuit zijn beroep voor uw naaste zorgt. Een mantelzorger is dus geen zorgaanbieder.

Dit is een ter zake kundige arts, gz-psycholoog of orthopedagoog-generalist. Hij beoordeelt het zorgplan waarin de afspraken staan over de onvrijwillige zorg. Daarbij let hij erop dat de zorg die wordt gekozen zo weinig mogelijk invloed heeft op het leven van uw naaste. De Wzd-functionaris kan in dienst zijn van de zorgaanbieder. Maar dat hoeft niet.

De zorgaanbieder wijst voor uw naaste een zorgverantwoordelijke aan. Deze persoon zorgt voor een passend zorgplan. Hierin staan de afspraken over de onvrijwillige zorg. De zorgverantwoordelijke zorgt ook dat het zorgplan wordt aangepast als dat nodig is.

Dit is de persoon die de medische verklaring voor uw cliënt of naaste opstelt. Die verklaring is nodig bij het aanvragen van een rechterlijke machtiging of een voorwaardelijke machtiging. ‘Onafhankelijk’ betekent hier dat de arts het afgelopen jaar geen zorg heeft verleend aan uw naaste.

Een onafhankelijk ter zake kundige arts kan zijn:

• een Arts Verstandelijk Gehandicapten (AVG), of
• een Specialist Ouderengeneeskunde (SO), of
• een psychiater

Een casemanager is een vaste begeleider voor iemand met dementie en zijn naasten. De casemanager informeert, begeleidt, denkt mee, adviseert en regelt de zorg.

Uw naaste kan een cliëntondersteuner inschakelen. Deze kan hulp en advies geven bij het aanvragen en organiseren van zorg. Cliëntondersteuning is gratis en onafhankelijk.
Lees meer over cliëntondersteuning.

Uw naaste, of zijn vertegenwoordiger, kan ook hulp krijgen van een cliëntenvertrouwenspersoon (CVP).

Een cliëntenvertrouwenspersoon onvrijwillige zorg (CVP) ondersteunt cliënten en/of hun vertegenwoordigers bij vragen en klachten over onvrijwillige zorg, onvrijwillige opname en verblijf. 
De CVP is onafhankelijk van de zorgaanbieder, de Wzd-functionaris, de zorgverantwoordelijke en het CIZ. Hulp van een CVP is gratis.

Meer informatie over de CVP vindt u op www.stemgever.nl. Op deze website kunt u nagaan hoe u als cliënt of vertegenwoordiger in contact kan komen met een cliëntenvertrouwenspersoon onvrijwillige zorg.

Een zorgaanbieder die ‘feitelijk zorg’ verleent, levert professionele zorg. 

Het gaat bijvoorbeeld om:

• de instelling, waar uw naaste opgenomen is
• de thuiszorgorganisatie, die uw naaste thuis verzorgt
• het ziekenhuis, waar uw naaste opgenomen is
• iemand die professionele zorg levert, zoals bijvoorbeeld de casemanager of huisarts.

Mantelzorgers die voor uw naaste zorgen zijn dus geen zorgaanbieders.